Nieuw recht op zorgverlof

Om tegemoet te komen aan de toename van de zorgbehoeften als gevolg van de vergrijzing, voorziet de wet tot gedeeltelijke omzetting van de Europese richtlijn betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven, die op maandag 31 oktober 2022 verscheen in het Belgisch staatsblad, in een nieuwe vorm van verlof, zijnde het zorgverlof. Dit verlof geeft werknemers die tewerkgesteld zijn met een arbeidsovereenkomst de mogelijkheid om maximaal vijf dagen per kalenderjaar persoonlijke zorg of steun te verlenen aan een familielid of aan een persoon die deel uitmaakt van hetzelfde huishouden en die omwille van een ernstige medische reden behoefte heeft aan aanzienlijke zorg of steun.

• Onder een familielid van de werknemer wordt verstaan: de echtgenoot van de werknemer of de persoon met wie de werknemer wettelijk samenwoont, alsook de bloedverwanten tot de eerste graad van de werknemer (dit zijn m.a.w. zijn ouders en kinderen).
• Onder “een ernstige medische reden” wordt verstaan: elke gezondheidstoestand, al dan niet het gevolg van een ziekte of medische ingreep, die door de behandelende arts als dusdanig wordt beschouwd en waarbij de arts oordeelt dat er behoefte is aan aanzienlijke zorg of steun.
• Onder zorg of steun wordt elke vorm van sociale, familiale of emotionele bijstand of verzorging verstaan.

Momenteel hebben medewerkers al het recht om van het werk afwezig te zijn gedurende de tijd die nodig is om het hoofd te bieden aan de problemen veroorzaakt door de gebeurtenissen die een dwingende reden uitmaken (het zogenaamde verlof om dwingende redenen). De duur van die afwezigheden bedraagt momenteel maximum tien arbeidsdagen per kalenderjaar. Deze afwezigheden worden niet bezoldigd. Meer gunstige regelingen zijn mogelijk, bijvoorbeeld op het niveau van de sector of de onderneming of organisatie. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat bij sectorale cao meer dan tien dagen afwezigheid worden toegekend en/of dat er een loonbehoud wordt gekoppeld aan dit recht op afwezigheid.

Vooreerst bepaalt de nieuwe wet dat het totaal aantal dagen verlof om dwingende reden waarop een (voltijdse) werknemer recht heeft, minstens tien arbeidsdagen per kalenderjaar bedraagt.

Verder voert de nieuwe wet in dat de werknemer voortaan maximaal vijf - al dan niet aaneensluitende - dagen zorgverlof per kalenderjaar zal kunnen opnemen binnen het bestaande verlofkrediet wegens dwingende redenen. Dit betekent dat de dag of dagen zorgverlof die je medewerker opneemt, in mindering worden gebracht van het aantal dagen verlof om dwingende redenen waarop je medewerker dat jaar recht heeft (minstens tien).

Dit zorgverlof, dat op een flexibele manier kan worden opgenomen, is complementair met een aantal bestaande verloven in het kader van de onderbreking van de beroepsloopbaan die gericht zijn op de zorg voor een naaste die ziek is (bijvoorbeeld het verlof voor mantelzorg, het palliatief verlof en het verlof voor medische bijstand). 

De opname van het zorgverlof is aan enkele voorwaarden gekoppeld. In de eerste plaats moet je medewerker de dagen zorgverlof uiteraard gebruiken voor het doel waarvoor deze zijn ingesteld. Daarnaast moet je medewerker een aantal formaliteiten naleven om gebruik te kunnen maken van het zorgverlof. Zo moet je medewerker je voorafgaandelijk op de hoogte brengen van zijn afwezigheid.  Dit kan zowel mondeling als schriftelijk gebeuren. Ook moet je medewerker je zo spoedig mogelijk een stavingstuk voor zijn afwezigheid bezorgen. Dit bewijs wordt geleverd aan de hand van een attest van de behandelende arts van het betrokken gezins- of familielid waaruit blijkt dat de betrokkene om een ernstige medische reden behoefte heeft aan aanzienlijke zorg of steun. Het moet bovendien gaan om een recent attest: het dient te zijn afgeleverd door de behandelende arts in het kalenderjaar waarin het zorgverlof wordt opgenomen.

De dagen zorgverlof zijn vooralsnog in principe onbezoldigd (behoudens gunstigere regelingen bijvoorbeeld op het niveau van de sector of in de onderneming), maar de wet laat de mogelijkheid om per KB een uitkering toe te kennen aan de werknemers die tijdens het zorgverlof geen aanspraak maken op een loon. De Koning kan met andere woorden een uitkering toekennen voor elke dag zorgverlof waarvoor de werknemer binnen de bestaande regeling van het verlof wegens dwingende redenen geen aanspraak kan maken op een loon.

Als je het zorgverlof niet toekent aan je medewerker die er recht op heeft, of de duur of de voorwaarden van het zorgverlof niet naleeft, dan riskeer je een strafrechtelijke of administratieve geldboete, waarvan het bedrag wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken medewerkers.

^{_{Bron:
Wet tot gedeeltelijke omzetting van de Richtlijn (EU) 2019/1158 van het Europees Parlement en de Raad van 20 juni 2019 betreffende het evenwicht tussen werk en privéleven voor ouders en mantelzorgers, en tot intrekking van Richtlijn 2010/18/EU van de Raad en tot regeling van een aantal andere aspecten op het vlak van de verloven, BS 31 oktober 2022}}